Spisanie testamentu daje możliwość podziału majątku na wypadek śmierci zgodnie ze swoją wolą. Kiedy i jak można go sporządzić? Jak długo jest ważny testament własnoręczny?
Co to jest testament i kto może go sporządzić?
Testament jest aktem ostatniej woli, w którym testator rozporządza swoim majątkiem na wypadek śmierci. Ma charakter ściśle osobisty – nie można go sporządzić przez przedstawiciela. Jeśli zrezygnujesz z napisania testamentu, dojdzie do dziedziczenia na podstawie ustawy – kodeksu cywilnego.
Testament może być sporządzony przez każdą osobę, która ma zdolność testowania. Czym ona jest?
Zdolność testowania to możliwość sporządzenia ważnego testamentu, którą ma osoba pełnoletnia i nieubezwłasnowolniona – czyli mająca pełną zdolność do czynności prawnych. Jeśli sporządzasz testament notarialny, wstępnej weryfikacji możliwości sporządzenia testamentu dokonuje notariusz. Podważyć ostatnią wolę po śmierci można jednak zawsze – w takim przypadku oceny zarzutów dokona sąd.
W osobnym artykule opisaliśmy temat: jak napisać testament i wzory testamentów. Być może zainteresuje Cię też temat: testament wzajemny małżonków.
Co zrobić z testamentem po śmierci spadkodawcy?
Osoba, która wie o istnieniu testamentu, na podstawie przepisów musi podjąć formalne działania. Ostatnia wola zmarłego może być przechowywana u notariusza, w dedykowanym rejestrze lub poza kancelarią – np. w domu.
Testament i co dalej? Gdy znajdziesz testament po śmierci zmarłego, jesteś zobowiązany do złożenia go w sądzie rejonowym, w którego okręgu zmarły zamieszkiwał przed śmiercią. Obowiązek jest wyłączony jedynie w sytuacji, gdy dokument został już przekazany notariuszowi.
Jak przebiega otwarcie i ogłoszenie testamentu?
Otwarcie i ogłoszenie testamentu przebiegają w sądzie albo u notariusza w sytuacji, gdy istnieje dowód śmierci spadkodawcy. Co do zasady procedurę łatwiej przeprowadzić u notariusza, ponieważ krócej czeka się na wyznaczenie terminu.
Odczytanie testamentu następuje z urzędu. Nie ma konkretnego terminu, w którym musi ono nastąpić. Jeśli otwarcie i ogłoszenie testamentu ma miejsce w sądzie, najczęściej ma miejsce przed rozprawą na posiedzeniu. Z czynności sporządzany jest protokół.
W przypadku powierzenia tej sprawy notariuszowi formalności zostaną załatwione po zgłoszeniu się do kancelarii.
Ważność testamentu. Kiedy testament jest ważny?
Ważność testamentu po śmierci zależy od tego, czy testator w chwili sporządzania aktu ostatniej woli miał zdolność testowania oraz od spełnienia warunków formalnych rozrządzenia.
Ważność testamentu napisanego odręcznie występuje, gdy zostały spełnione warunki formalne dokumentu oraz o ile nie ma mowy o tym, że został sporządzony:
- w stanie wyłączającym świadome albo swobodne podjęcie decyzji i wyrażenie woli;
- pod wpływem błędu uzasadniającego przypuszczenie, że gdyby błąd nie wystąpił, spadkodawca nie sporządziłby testamentu tej treści;
- pod wpływem groźby.
Nieważny testament sprawia, że ustalony w nim podział nie dochodzi do skutku i powołani spadkobiercy nie otrzymają na jego podstawie spadku.
Zmiana lub odwołanie testamentu – jak długo jest ważny testament?
Testament jest ważny tak długo, aż sporządzająca go osoba nie dokona jego zmiany albo go nie odwoła.
Odwołanie testamentu może nastąpić poprzez sporządzenie nowego aktu ostatniej woli albo zniszczenie dokumentu bądź ewentualnie pozbawienie go cech, od których zależy jego ważność. Możliwe jest również wprowadzenie zmian, z których wynika wola odwołania poszczególnych postanowień.
Testament – rodzaje
Nie wiesz, jak sporządzić testament? To łatwiejsze niż myślisz! Do wyboru masz różne formy testamentu. Sprawdź, czym się od siebie różnią.
Testamenty zwykłe
Dziedziczenie najczęściej odbywa się na podstawie testamentów zwykłych. Możesz z nich skorzystać praktycznie we wszystkich sytuacjach.
Testament własnoręczny (holograficzny)
Testament własnoręczny to ostatnia wola spisana w całości pismem ręcznym, podpisana i opatrzona datą. Brak daty nie pociąga za sobą nieważności rozrządzenia, o ile nie wywołuje wątpliwości co do zdolności testowania ani wzajemnego stosunku poprzednich. Testament bez notariusza możesz sporządzić nawet w zaciszu własnego domu – wystarczy długopis i kartka.
Testament notarialny – co po śmierci?
Jeśli przeraża Cię spisanie testamentu w domu, dobrym rozwiązaniem będzie wybór testamentu notarialnego. W tym przypadku to notariusz dba o zachowanie formalnych warunków ważności rozrządzenia. Akt notarialny jest przechowywany w kancelarii oraz – jeśli tak zadecydujesz – w Notarialnym Rejestrze Testamentów.
Testament allograficzny (urzędowy)
Spadkodawca może sporządzić testament również w urzędzie. Wystarczy, że w obecności dwóch świadków oświadczy swoją ostatnią wolę ustnie wobec wójta (burmistrza, prezydenta miasta), starosty, marszałka województwa, sekretarza powiatu albo gminy lub kierownika urzędu stanu cywilnego.
Oświadczenie spadkodawcy spisuje się w protokole, w którym uwzględnia się datę jego sporządzenia. Protokół odczytuje się spadkodawcy w obecności świadków – powinien być podpisany przez testatora, osobę przyjmującą oświadczenie oraz przez świadków.
Gdyby okazało się, że spadkodawca nie może podpisać protokołu, należy to zaznaczyć w dokumencie i wskazać przyczyny braku podpisu.
Więcej o testamencie allograficznym.
Testamenty szczególne
Testamenty szczególne można sporządzić w przypadku, gdy spełnione zostaną ustawowe przesłanki. Sprawdź, jakie rodzaje testamentów będą odpowiednie w określonych sytuacjach.
Testament ustny
Testament ustny można sporządzić, jeżeli istnieje bezpośrednia obawa śmierci spadkodawcy albo jeżeli wskutek szczególnych okoliczności zachowanie zwykłej formy testamentu jest niemożliwe lub bardzo utrudnione.
Przekazanie ostatniej woli w tej formie odbywa się poprzez ustne oświadczenie sposobu podziału majątku wobec co najmniej 3 świadków, którzy przed upływem roku spiszą jego treść. Niezbędne jest również podanie miejsca i daty oraz podpisanie przez spadkodawcę i dwóch albo wszystkich świadków.
Jeśli nie uda się stwierdzić treści testamentu ustnego w ten sposób, to konieczne jest złożenie zeznań przed sądem w ciągu sześciu miesięcy od dnia otwarcia spadku.
Testament podróżny
Testament podróżny można sporządzić w czasie podróży na polskim statku morskim lub powietrznym. Treść ostatniej woli oświadcza się przed dowódcą statku (bądź jego zastępcą) w obecności dwóch świadków. Testament jest spisywany z podaniem daty. Po jego odczytaniu osoby biorące udział w procedurze muszą go podpisać. Jeżeli zachowanie tej formy nie jest możliwe, można sporządzić testament ustny.
Testament wojskowy
Testament wojskowy mogą sporządzać jedynie osoby zaangażowane w działalność wojskową, takie jak np. żołnierze sił zbrojnych czy pracownicy cywilni zatrudnieni w siłach zbrojnych. Możliwość ta jest zarezerwowana jedynie na czas mobilizacji, wojny lub przebywania w niewoli.
Który testament jest najlepszy?
Spisanie ostatniej woli to ważna decyzja. Aby zmniejszyć ryzyko późniejszego podważenia testamentu, wybierz formę, która będzie najlepsza w Twoim przypadku.
Testament notarialny jest sporządzany w obecności notariusza, który sam zadba o wszystkie formalności. Z drugiej strony testament własnoręczny nic nie kosztuje i możesz go sporządzić zawsze. Korzystając z gotowych wzorów testamentów, zrobisz to nawet bez wiedzy prawniczej.
Gdzie przechowywać testament?
Testament możesz przechowywać w domu albo zarejestrować w Notarialnym Rejestrze Testamentów. W pierwszym przypadku poinformuj spadkobierców, gdzie go schowałeś, tak aby w przyszłości bez trudu go odnaleźli. Testament notarialny jest przechowywany w kancelarii notarialnej przez dziesięć lat. Do notariusza możesz również przekazać testament własnoręczny.
Czym jest Notarialny Rejestr Testamentów?
Notarialny Rejestr Testamentów to urzędowa baza, w której przechowywane są testamenty. Pozwala nie tylko potwierdzić, że dany spadkodawca spisał ostatnią wolę, ale również łatwo dotrzeć do dokumentu. Decyzję o umieszczeniu testamentu w rejestrze podejmuje testator.